TRUDNOŚCI, Z KTÓRYMI BORYKAJĄ SIĘ FIRMY CHCĄCE UBIEGAĆ SIĘ O FUNDUSZE UNIJNE

Firmy ubiegające się o dotacje niezmiennie od wielu lat borykają się z podobnymi problemami na etapie aplikowania jak i w okresie realizacji.

Udokumentowanie posiadanych środków

Na etapie przygotowania projektu największe trudności dotyczą udokumentowania posiadania środków na realizację inwestycji. Dotacja pokryje tylko część projektu, a czym większa firma i bardziej rozwinięty region, tym dofinansowanie jest mniejsze. Niemal wszystkie programy skierowane do przedsiębiorców wymagały już na etapie składania wniosku wykazania, że firma posiada środki na realizację projektu na rachunkach bankowych lub zapewniła finansowanie zewnętrzne na podstawie np. promesy kredytowej, pożyczki. Wymagało to czasochłonnej oceny zdolności kredytowej, która niejednokrotnie była negatywna, co przy ograniczonym czasie trwania naboru eliminowało taką firmę z ubiegania się o dotację. 

Innowacyjność

Drugi typ problemów dotyczył innowacyjności nowych rozwiązań: produktów lub technologii. Innowacyjność w mniejszym lub większym stopniu dotyczyła prawie wszystkich konkursów dla przedsiębiorców. Świadomość firm o konieczności wprowadzenia do praktyki gospodarczej nowych pomysłów jest już wysoka, ale spełnienie wymagań ekspertów dotyczących innowacyjności jest nadal ogromnym problemem. Poza ogólnym opisem nowych rozwiązań konieczne jest sparametryzowanie produktu lub technologii i porównanie do konkurencji co powinno być poparte wiarygodnymi testami. Jeśli dodamy do tego oczekiwanie, aby nowe rozwiązania były wynikami prac badawczo – rozwojowych, rodzi się wyzwanie, które wymaga podjęcia współpracy z jednostkami naukowymi, co tylko podnosi koszty przygotowania wniosku. 

Zapewnienie zasobów technicznych i ludzkich

Trzecią grupą problemów, z jakimi borykają się przedsiębiorcy, to zapewnienie zasobów technicznych i ludzkich do realizacji projektu. We wszelkiego typu projektach konieczne jest zapewnienie warunków lokalowych i infrastrukturalnych wraz z uregulowaniem statusu prawnego nieruchomości w zakresie np. decyzji środowiskowych oraz pozwoleń. W wielu przypadkach dokumentacja formalno-prawna wymagana jest na etapie podpisywania umowy dotacyjnej, jednakże przewlekłość postępowań administracyjnych ciągnących się latami uniemożliwiły realizację niejednego projektu.

Kadra naukowa

W projektach badawczych, które będą przewodnim typem projektów w nowych programach na lata 2021 – 2027, konieczne będzie również zapewnienie doświadczonej kadry naukowej do prowadzenia badań. Pomimo coraz większego doświadczenia firm w projektach B+R oraz sporej ilości uczelni wyższych w Polsce, nadal występują braki w dostępie do kadry badawczej w zakresie nauk ścisłych jak i humanistycznych. W przypadku nowej perspektywy, w której komponent B+R będzie obligatoryjny, obawiamy się, że problem się jeszcze nasili.

Problemy przedsiębiorców w okresie realizacji projektów są jeszcze bardziej rozbudowane. Do wspomnianych trudności w pozyskaniu finansowania projektu (na etapie realizacji mogą się zmienić warunki przyznania kredytu lub pogorszyć sytuacja finansowa beneficjenta) bądź przedłużających się procedur administracyjnych należy dodać problemy stricte związane z prowadzeniem inwestycji.

Zamówienia publiczne

Głównym problemem spotykanym podczas realizacji projektu są zamówienia publiczne oraz współpraca z wykonawcami i dostawcami. Problem ten nasilił się szczególnie w poprzedniej perspektywie finansowej UE 2014 – 2020, gdy wprowadzono bardzo rygorystyczne przepisy dotyczące postępowań ofertowych, które coraz bardziej ocierają się o przetargi publiczne. Swoją biurokratyzacją przypominają polskie Prawo Zamówień Publicznych, co wymaga znajomości przepisów na poziomie prawniczym. Formalizacja procesu zamówień i kary finansowe za najdrobniejsze błędy powodują, że zamówienia publiczne są największym problemem beneficjentów na etapie realizacji projektów w odniesieniu do samego wyboru dostawcy jak i realizacji umowy. Elastyczność polskich przepisów w zakresie zmian umownych jest bardzo niska i uniknięcie kar finansowych wymaga współpracy z wyspecjalizowanymi firmami doradczymi, które przeprowadzą beneficjenta przez całą procedurę. 

Skomplikowanie procesu składania wniosków

Niestety proces ubiegania się o dotacje w Polsce jest bardzo sformalizowany, wymaga znajomości ogromnej ilości dokumentacji oraz przygotowania wielu, często rozbudowanych załączników. Paradoksalnie w programach ogólnopolskich, w których mamy do czynienia z większymi projektami, wymogi biurokratyczne są mniejsze niż w programach regionalnych, które do nawet niewielkich dotacji wymagają kilkunastu załączników. I tutaj pojawia się poważny problem, gdyż przedsiębiorca chcący skorzystać z dotacji na różnego typu projekty: inwestycyjne, badawcze, doradcze, proeksportowe spotyka za każdym razem inne przepisy, inne wymagania, inne załączniki i różne interpretacje urzędów, których zaangażowanych w obsługę dotacji w Polsce jest kilkadziesiąt. Utrudnia to przygotowanie wniosku i wymaga biegłości w poruszaniu się w skomplikowanych wytycznych. 

Pracujemy w dotacjach od samego początku (18 lat doświadczenia A1 Europe Sp. z o.o.) i z przykrością muszę stwierdzić, że poprzeczka podnoszona jest coraz wyżej, co powoduje, że dla małych dotacji nie opłaca się pisać wniosków. Jaka będzie nowa perspektywa 2021 – 2027 jeszcze nie wiemy. Mamy tylko nadzieję, że szumne zapowiedzi urzędników, to nie będą tylko puste słowa i w końcu doczekamy się uproszczenia procedur.