Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) to program, którego celem jest wzmocnienie rodzimej gospodarki, aby była ona w stanie sprostać kryzysom. Środki finansowe pochodzą z unijnego Funduszu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Część środków dla Polski opiewa na kwotę aż 58,1 mld euro.
Krajowy Plan Odbudowy – co warto wiedzieć o tym programie?
Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) to szereg reform, których celem jest wzmocnienie gospodarek państw członkowskich UE, by sprawniej radziły sobie z kryzysami takimi jak ten wywołany epidemią COVID-19.
Polski Krajowy Plan Odbudowy będzie mógł być realizowany ze środków unijnych dopiero po podpisaniu umowy przez Komisję Europejską. Obecnie zatwierdziła ona polski KPO. Jednak to czy środki zostaną przekazane i dojdzie do implementacji KPO, zależy od tego, czy wdrożone zostaną zalecane przez Komisję Europejską zmiany (zwłaszcza w funkcjonowaniu sądownictwa).
Polska może otrzymać 58,1 mld euro. 23,9 mld euro będzie dystrybuowanych w postaci dotacji bezzwrotnych a 34,2 mld euro, jako pożyczki na preferencyjnych warunkach.
Środki te nie będą mogły być dystrybuowane dowolnie. 42,7% ma służyć wspieraniu tzw. zielonej energii i zmniejszaniu energochłonności. 20,85% ma na celu stworzenie środowiska sprzyjającego transformacji cyfrowej. Pozostała pula środków ma wspierać:
zieloną i inteligentna mobilność;
efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia;
odporność i konkurencyjność gospodarki;
poprawę jakości instytucji i warunków realizacji KPO.
Jak wynika z założeń Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, które odpowiada za koordynację procesu, zaplanowane w polskim KPO działania pozwolą zwiększyć wykorzystanie nowych technologii, a także będą wsparciem w pokonywaniu niekorzystnych zmian demograficznych i klimatycznych.
Ile pieniędzy dostanie Polska?
Zgodnie z polskim KPO, który został zatwierdzony przez Komisję Europejską, wiadomo już, ile pieniędzy dostanie Polska. Będzie to 58,1 mld euro, z czego 23,9 mld euro to środki na dotacje, a 34,2 mld euro preferencyjne pożyczki. Zasady realizacji KPO i sposób wydatkowania środków zostały określone przepisami ustawy z dnia 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027.
Najważniejsze fakty na temat Krajowego Planu Odbudowy
Mimo akceptacji KPO przez Komisję Europejską środki nie zostaną natychmiast przekazane Polsce. Będzie można wnioskować o nie, dopiero gdy decyzję tę zaaprobuje Rada Unii Europejskiej i zostanie podpisana umowa z KE. Warto jednak już teraz poznać najważniejsze fakty na temat Krajowego Planu Odbudowy, aby po uruchomieniu środków wiedzieć, na co mogą one zostać przeznaczone i w jaki sposób z nich korzystać.
Fakt 1 – Termin wydatkowania środków KPO
Każde opóźnienie transferu części pożyczkowej i grantowej środków KPO działa niekorzystnie na polską gospodarkę. I to nie tylko dlatego, że proces odbudowy po szkodach wywołanych pandemią nie zostaje rozpoczęty, gdy jest to najbardziej potrzebne. Dużym wyzwaniem będzie terminowe rozporządzenie pozyskanym budżetem. Dlaczego? Środki zostaną przekazane najwcześniej jesienią 2022 r. i to pod warunkiem, że Polska zrealizuje tzw. kamienie milowe, czyli dokona zmian w polskim sądownictwie. Budżet może być wydatkowany do końca 2026 r., jednak rozdzielony i zakontraktowany musi zostać do końca 2022 r. w 70% a do końca 2023 r. w całości. To duże wyzwanie zarówno dla koordynującego proces Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, jak i wnioskodawców, który w bardzo krótkim czasie będą musieli przygotować i złożyć dokumentację aplikacyjną.
Fakt 2 – Środki finansowe zostały już podzielone na poszczególne obszary działań
Środki KPO zostały już podzielone na poszczególne obszary działań, służących wzmocnieniu konkurencyjności gospodarki i jej odbudowie po kryzysie wywołanym pandemią.
W ramach KPO podział środków został zaplanowany wedle następującego schematu:
Odporność i konkurencyjność gospodarki – 4,133 mld euro.
Zielona energia i zmniejszenie energochłonności – 6,347 mld euro.
Transformacja cyfrowa – 3,034 mld euro.
Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia – 4,262 mld euro.
Zielona, inteligentna mobilność – 6,074 mld euro.
Fakt 3 – Środki polskiego KPO zostaną uszczuplone
Nie można się spodziewać, że wynegocjowane środki KPO, który zaakceptowała KE, trafią w całości do Polski. Niestety niestosowanie się do wyroku TSUE dot. funkcjonowania sądownictwa w Polsce spowodowało naliczenie kar finansowych. Są one potrącane z puli środków przewidzianych na KPO.
Fakt 4 – KPO to duże zmiany także dla polskiego prawa
Polski KPO przewiduje szereg zmian w funkcjonowaniu gospodarki, tak by wzmocnić jej konkurencyjność i odporność. Wprowadzone zostaną reformy dot. możliwości pracy zdalnej, zwiększony zostanie dostęp do szybkiego internetu (zwłaszcza na tzw. obszarach białych plam), a także z większą efektywnością będą realizowane cele klimatyczne (np. za sprawą niskoemisyjnego transportu zbiorowego).